Wikipedysta rezydent (wikirezydent)
Wikipedysta-rezydent lub wikipedystka-rezydentka, formą używaną jest też wikirezydent/wikirezydentka lub skrót WiR – to osoba która zajmuje się współpracą z instytucją kultury (muzeum, biblioteką, archiwum, centrum kultury, nauki lub edukacji) w ramach obszaru GLAM (ang.: Galleries, Libraries, Archives, Museums), czyli współpracy pomiędzy Wikipedią a instytucjami[1].
Wikipedysta-rezydent to najczęściej redaktor Wikipedii, który przyjmuje ofertę pracy w instytucji kultury, aby rozwijać hasła w Wikipedii związane z misją tej instytucji i pomagać jej w udostępnianiu materiałów na otwartych licencjach oraz rozwijać relacje pomiędzy tą instytucją a społecznością twórców i czytelników Wikipedii. Praca, którą wykonuje jest zazwyczaj wynagradzana przez tę instytucję. Rolą wiki-rezydenta jest głównie dbanie o to, żeby kolekcja wybranego muzeum, inne zbiory danej instytucji i jej działalność były rzetelnie opisana w Wikipedii[2]. Wikipedysta rezydent także pomaga planować i koordynować wydarzenia związane z Wikipedią i zbiorami instytucji dla zainteresowanej publiczności, jak spotkania poświęcone wspólnemu edytowaniu - edytony.
Do ponad dwustu instytucji, które gościły wikipedystów rezydentów, należy np. Muzeum Brytyjskie[3], Biblioteka Brytyjska, Smithsonian Institution, Biblioteka Narodowa Walii, Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley[4], Uniwersytet Columbia, Biblioteka Narodowa Norwegii czy Pałac wersalski we Francji.
Rola i zadania
[edytuj | edytuj kod]Jednym z ważnych obszarów działalności Wikipedysty-rezydenta są zbiory cyfrowe oraz ich udostępnianie w ramach projektów Wikimedia. Rezydent może wspierać instytucję w procesie digitalizacji / udostępniania grafik online i pomagać w przesyłaniu materiałów – wraz z istniejącymi metadanymi – do Wikimedia Commons. Następnie wolontariusze lub uczestnicy projektów mogą uzupełniać opisy obiektów, kategoryzować czy ilustrować nimi hasła Wikipedii. WiR może również angażować społeczność wikipedystów i innych osób do innych działań, np. organizując spotkania tematyczne, foto-spacery czy inne aktywności wspierające popularyzację wiedzy i zbieżne z misją instytucji[5].
Do głównych zadań rezydenta należą także działania edukacyjne i szkoleniowe – organizowanie i prowadzenie warsztatów, edytonów, szkoleń dla pracowników instytucji z edytowania Wikipedii, zasad Wikipedii i jej projektów siostrzanych[6]. Takie wydarzenia mają na celu nie tylko rozwój kompetencji edytorskich, lecz także integrację środowiska – zarówno pracowników instytucji, jak i wolontariuszy oraz innych zainteresowanych, np. studentów[7]. Rezydent tłumaczy zasady Wikipedii (w tym np. politykę konfliktu interesów), wspiera rozwój treści związanych z misją i działalnością instytucji, a także może koordynować grupy edytorów, prowadzić konkursy i inicjatywy angażujące nowe osoby do współtworzenia wolnych zasobów wiedzy.
Historia stanowiska
[edytuj | edytuj kod]
W 2010 roku Australijski redaktor Wikipedii, Liam Wyatt, został pierwszym rezydentem Wikipedii, kiedy przez pięć tygodni pracował jako wolontariusz w Muzeum Brytyjskim w Londynie[8][9][10]. Zauważył, że Wikipedia musi wzmocnić partnerstwa z muzeami, aby tworzyć bardziej aktualne, sprawdzone i dokładne informacje, mówiąc: „robimy to samo z tego samego powodu, dla tych samych ludzi, w tym samym medium. Zróbmy to razem”. Muzeum Dziecięce w Indianapolis zaangażowało się w program rezydencyjny w tym samym roku, a wikipedystka Lori Phillips została drugą na świecie rezydentką Wikipedii[11]. Następnie Benoît Evellin spędził sześć miesięcy jako rezydent w Pałacu Wersalskim w Wersalu we Francji. Muzeum Picassa w Barcelonie w Hiszpanii oraz Muzeum w Derby w Anglii były wśród pierwszych instytucji goszczących wikirezydentów.
W 2010 roku Smithsonian Institution w Stanach Zjednoczonych zatrudniło Sarah Stierch na stanowisko Wikipedystki-rezydentki. W następnym roku Archiwa Narodowe Stanów Zjednoczonych zatrudniły Dominica McDevitt-Parksa do pracy w siedzibie archiwów[12]. W styczniu 2013 roku Biblioteka Prezydencka Geralda R. Forda została pierwszą biblioteką prezydencką, która zatrudniła wikipedystę rezydenta, kiedy zatrudniła Michaela Barerę, studenta studiów magisterskich na Uniwersytecie Michigan. W tym samym roku Narodowa Administracja Archiwów i Dokumentacji USA została pierwszą organizacją, która zatrudniła stałego wikipedystę rezydenta na pełen etat, kiedy zatrudniła Dominica McDevitt-Parksa do swojego Biura Innowacji w tej roli.
Do 2016 roku w tej roli wzięło udział ponad 100 wikipedystów, z których większość była opłacana przez instytucję, w której pracują, lub organizację powiązaną z Wikimedia; część pracowała jako wolontariusze. Od lipca 2018 r. do czerwca 2019 r. Mike Dickison został pierwszym „Wikipedystą w podróży” - odbywał cykl krótkich rezydencji w różnych instytucjach w całej Nowej Zelandii, takich jak Archiwum Miejskie Wellington, Uniwersytet Canterbury i Muzeum w Auckland. Do 2024 roku co najmniej 200 wikirezydentów pracowało w instytucjach kultury i nauki na świecie[13].
Wikirezydenci w Polsce
[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wiki-rezydencja w Polsce rozpoczęła się w 2016 roku, gdy Muzeum Narodowe w Warszawie zatrudniło Marię Drozdek, doświadczoną redaktorkę polskojęzycznej Wikipedii w tej roli. W ramach rezydencji zrealizowano dwa duże przedsięwzięcia – jedno dotyczące wystawy czasowej polskiego pastelu („Mistrzowie pastelu. Od Marteau do Witkacego. Kolekcja Muzeum Narodowego w Warszawie”), a drugie poświęcone Galerii Faras im. Profesora Kazmierza Michałowskiego w Muzeum Narodowym. W projekcie brali udział także zaproszeni studenci, specjaliści i redaktorzy Wikipedii[14]. Dzięki tym projektom Wikipedia wzbogaciła się o setki cyfrowych reprodukcji obrazów, rysunków i fotografii z kolekcji MNW, a także o blisko sto nowych artykułów[15]. Projekt otrzymał wyróżnienie w konkursie Sybilla Wydarzenie Muzealne Roku 2016 organizowanym przez Narodowy Instytut Muzeów[16][17][18].
Wśród polskich instytucji kultury, które skorzystały z modelu wiki-rezydencji, są między innymi Muzeum Miasta Łodzi[19], Muzeum Narodowe w Krakowie, Biblioteka Narodowa w Warszawie, Muzeum Współczesne we Wrocławiu, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Regionalny Instytut Kultury w Katowicach oraz Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy – Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Daria Cybulska, Refleksje nad współpracą Wikimedia Commons z Narodową Biblioteką Szkocji — studium przypadku, „Biuletyn EBIB” (152), 26 października 2014, ISSN 1507-7187 [dostęp 2025-05-21].
- ↑ Wikimedian in Residence 2014 review - Wikimedia UK [online], wikimedia.org.uk [dostęp 2025-03-28].
- ↑ Noam Cohen, Venerable British Museum Enlists in the Wikipedia Revolution, „The New York Times”, 4 czerwca 2010, ISSN 0362-4331 [dostęp 2025-05-21] (ang.).
- ↑ Cathy Cockrell, Berkeley's Wikipedian-in-residence is a first [online], Berkeley News, 26 lutego 2014 [dostęp 2025-05-21] (ang.).
- ↑ A year as Wikimedian in Residence [online], Royal Society of Chemistry [dostęp 2025-05-21] (ang.).
- ↑ Wikipedian in Residence Programs | Open Scholarship Policy Observatory [online], ospolicyobservatory.uvic.ca [dostęp 2025-05-21] (ang.).
- ↑ 'Wikipedian-in-Residence' Helps Share Smithsonian Archives - Social Philanthropy - The Chronicle of Philanthropy- Connecting the nonprofit world with news, jobs, and ideas [online], web.archive.org, 25 stycznia 2013 [dostęp 2025-05-21] [zarchiwizowane z adresu 2013-01-25].
- ↑ Noam Cohen, Venerable British Museum Enlists in the Wikipedia Revolution, „The New York Times”, 4 czerwca 2010, ISSN 0362-4331 [dostęp 2025-05-21] (ang.).
- ↑ Patrick Steel, BM hosts a Wikipedian [online], Museums Association, 20 października 2006 [dostęp 2025-05-21] (ang.).
- ↑ Museum Hires First Wikipedian-in-Residence - Newsroom - Inside INdiana Business with Gerry Dick [online], web.archive.org, 5 listopada 2013 [dostęp 2025-05-21] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-05].
- ↑ Museum Hires First Wikipedian-in-Residence - Newsroom - Inside INdiana Business with Gerry Dick [online], web.archive.org, 5 listopada 2013 [dostęp 2025-05-21] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-05].
- ↑ o, Breaking New Ground Again [online], This is the retired blog of the 10th Archivist of the United States David S. Ferriero. Comments are closed., 19 września 2013 [dostęp 2025-05-21] (ang.).
- ↑ The Wikipedian, Hard Out Here For a WiR: Can the Wikimedian-in-Residence Position Survive? [online], www.thewikipedian.net [dostęp 2025-05-21] (ang.).
- ↑ Muzeum Narodowe w Wikipedii - 600 fotografii i reprodukcji dzieł [online], kultura.gazetaprawna.pl, 19 października 2016 [dostęp 2025-05-21].
- ↑ Histmag.org, Tajemnice działania Wikipedii ujawnione. Wikipedyści opowiedzieli o kulisach swojej pracy [online], Wprost, 29 lipca 2017 [dostęp 2025-05-21].
- ↑ SYBILLA 2016 [online], konkurssybilla.nimoz.pl [dostęp 2025-05-21].
- ↑ Marta Malina Moraczewska, Wojciech Pędzichand Samir Elsharbaty, Community digest: 'Faras in Wikipedia' project scoops an award in the Sybilla Museum Event of the Year competition; news in brief [online], Diff, 20 czerwca 2017 [dostęp 2025-05-21] (ang.).
- ↑ Wręczono Sybille 2016 - nagrody w Konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku [online], dzieje.pl [dostęp 2025-05-21].
- ↑ Łódź w latach 50. i 60. XX wieku. Kocie łby i odrapane mury, ale za to ile drzew i przechodniów [online], lodz.wyborcza.pl, 2017 [dostęp 2025-05-21].